ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ

ਮਨੁੱਖੀ ਅੱਖ - ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਕਾਰਜ

ਅੱਖ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਗਿਆਨ ਇੰਦਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।  ਇਹ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੰਗ ਅਤੇ ਡੂੰਘਾਈ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।  ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਕੈਮਰੇ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਮਾਨ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਡੀ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਬਾਹਰੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਅੱਖ ਦੀ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ।  ਇਹ ਸਾਡੀ ਇਹ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੈਮਰਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਮਨੁੱਖੀ ਅੱਖ ਤੇ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ - ਇਹ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਕਾਰਜ ਹੈ---

 ਮਨੁੱਖੀ ਅੱਖ ਦੀ ਬਣਤਰ
ਮਨੁੱਖੀ ਅੱਖ ਦਾ ਵਿਆਸ ਲਗਭਗ 2.3 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਗੋਲਾਕਾਰ ਗੇਂਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕੁਝ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।  ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਭਾਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ:

ਸਕਲੇਰਾ(Sclera):: ਇਹ ਬਾਹਰੀ ਢੱਕਣ ਹੈ, ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਆਤਮਕ ਸਖਤ ਚਿੱਟੀ ਪਰਤ ਜਿਸਨੂੰ ਸਕਲੇਰਾ (ਅੱਖ ਦਾ ਚਿੱਟਾ ਹਿੱਸਾ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਾਰਨੀਆ(Cornea): ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰੌਸ਼ਨੀ ਕਾਰਨੀਆ ਰਾਹੀਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਆਇਰਿਸ(Iris): ਇੱਕ ਗੂੜ੍ਹੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਟਿਸ਼ੂ ਅਤੇ ਕੌਰਨੀਆ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਰਿੰਗ ਵਰਗੀ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਆਈਰਿਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਇਰਿਸ ਦਾ ਰੰਗ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅੱਖ ਦੇ ਰੰਗ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਆਇਰਿਸ ਨੂੰ ਐਡਜਸਟ ਕਰਕੇ ਐਕਸਪੋਜਰ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਜਾਂ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਪਿਊਪਲ(Pupil): ਇਸ ਦਾ ਆਕਾਰ ਆਇਰਿਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  ਇਹ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈੈ।
ਲੈਂਸ(Lens):  ਪਿਊਪਲ ਦੇ ਪਿੱਛੇ, ਇੱਕ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਢਾਂਚਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਲੈਂਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿਲੀਅਰੀ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਦੁਆਰਾ, ਇਹ ਰੇਟਿਨਾ ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣਾ ਆਕਾਰ ਬਦਲਦਾ ਹੈੈ। ਇਹ ਦੂਰ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪਤਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨੇੜਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ' ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸੰਘਣਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

 ਰੇਟਿਨਾ(Retina): ਇਹ ਇੱਕ ਹਲਕੀ-ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਪਰਤ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਰਵ ਸੈੱਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।  ਇਹ ਲੈਂਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਬਣੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਲਾਈਟ ਦੇ ਆਵੇਗਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੋਸ਼ਨੀ ਤਰੰਗਾਂ ਫਿਰ ਆਪਟਿਕ ਨਾੜਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਭੇਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

 ਆਪਟਿਕ ਨਰਵਜ਼(Optic nerves): ਆਪਟਿਕ ਨਰਵ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਨ ਅਤੇ ਡੰਡੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ-

੧) ਕੋਨਸ(Cones): ਕੋਨਸ ਨਸ ਸੈੱਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਚਮਕਦਾਰ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧੇਰੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।  ਉਹ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਕੇਂਦਰੀ ਅਤੇ ਰੰਗ ਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
 ੨)ਡੰਡੇ(Rods): ਡੰਡੇ ਆਪਟਿਕ ਨਰਵ ਸੈੱਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮੱਧਮ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧੇਰੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।  ਉਹ ਪੈਰੀਫਿਰਲ ਵਿਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।

 ਆਪਟਿਕ ਨਰਵ ਅਤੇ ਰੈਟੀਨਾ ਦੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੇ, ਕੋਈ ਸੰਵੇਦੀ ਨਰਵ ਸੈੱਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।  ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੋਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅੰਨ੍ਹੇ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

 ਇੱਕ ਅੱਖ ਵਿੱਚ ਛੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।  ਇਸ ਵਿੱਚ ਦਰਮਿਆਨੀ ਰੈਕਟਸ, ਲੇਟਰਲ ਰੈਕਟਸ, ਉੱਤਮ ਰੈਕਟਸ, ਘਟੀਆ ਰੈਕਟਸ, ਘਟੀਆ ਤਿਰਛੇ ਅਤੇ ਉੱਤਮ ਤਿਰਛੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਮੁਢਲਾ ਕੰਮ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਟਾਰਕ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਮਨੁੱਖੀ ਅੱਖ ਦਾ ਕਾਰਜ
 ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਅੱਖ ਇੱਕ ਕੈਮਰੇ ਵਰਗੀ ਹੈ। ਇਲੈਕਟ੍ਰੌਨਿਕ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਮਨੁੱਖੀ ਅੱਖ ਵੀ ਫੋਕਸ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਚਿੱਤਰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਜੋ ਦੂਰ ਜਾਂ ਦੂਰ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਛੜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਰੇਟੀਨਾ ਤੇ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਮਾਧਿਅਮ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੋਰਨੀਆ, ਕ੍ਰਿਸਟਲਿਨ ਲੈਂਜ਼, ਲੈਂਜ਼ ਅਤੇ ਵਿਟ੍ਰੀਅਸ ਦੁਆਰਾ ਲੰਘਦੀਆਂ ਹਨ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਇੱਥੇ ਸੰਕਲਪ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਵੱਖ -ਵੱਖ ਮਾਧਿਅਮ ਦੁਆਰਾ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ।  ਖੈਰ, ਇਸ ਨੂੰ ਸਰਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਹਿਣ ਲਈ, ਰਿਫ੍ਰੈਕਸ਼ਨ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਮਾਧਿਅਮ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲੰਘਦੇ ਹਨ। ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਸਾਰਣੀ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਸ਼ੀਲ ਸੂਚਕਾਂਕ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਵੱਖੋ -ਵੱਖਰੇ ਰਿਫ੍ਰੈਕਟਿਵ ਇੰਡੈਕਸ ਹੋਣਾ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਕਿਰਨਾਂ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮੋੜਦਾ ਹੈ। ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਰੇਟਿਨਾ ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਰੇਟਿਨਾ ਵਿੱਚ ਫੋਟੋਰੇਸੈਪਟਰ ਸੈੱਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡੰਡੇ(rods) ਅਤੇ ਸ਼ੰਕੂ(cones) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਅਤੇ ਬਾਰੰਬਾਰਤਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜੋ ਚਿੱਤਰ ਬਣਦਾ ਹੈ ਉਸ ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਲੱਖਾਂ ਕੋਸ਼ਿਕਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਸੰਕੇਤ ਜਾਂ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਆਪਟਿਕ ਨਰਵ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਭੇਜਦੇ ਹਨ। ਬਣੀ ਤਸਵੀਰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਉਲਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਦਿਮਾਗ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਦਾ ਹੈ।  ਇਹ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਵੀ ਇੱਕ ਉਤਲ ਲੈਂਸ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ।

ਪਲਕਾਂ(eyelids)
ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਅਗਲੀ ਸਤਹ, ਕੌਰਨੀਆ, ਨਮੀਦਾਰ ਰਹੇ। ਇਹ ਪਲਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਜਾਗਣ ਦੇ ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਤਹ ਉੱਤੇ ਲੇਕ੍ਰੀਮਲ ਉਪਕਰਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਦੇ ਸੁੱਤੇ ਨਿਯਮਤ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਤੇ ਹਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਨੀਂਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਢੱਕ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਫ ਬਣਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ।  ਪਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਲਿੰਕ ਰਿਫਲੈਕਸ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਦੁਆਰਾ, ਬਾਹਰ ਤੋਂ ਸੱਟਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦਾ ਵਾਧੂ ਕਾਰਜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਲਕਾਂ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਔਰਬਿਟ ਦੇ ਅਗਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਢਕਣ ਵਾਲੇ ਟਿਸ਼ੂ ਦੇ ਫੋਲਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

Comments

ਮਸ਼ਹੂਰ ਲਿਖਤਾਂ

ਪੁਲਾੜ ਦੇ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੈਂਤ - ਬਲੈਕ ਹੋਲ

ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ

ਰਹੱਸਮਈ ਗੀਜ਼ਾ ਦੇ ਪਿਰਾਮਿਡ

ਆਓ ਜਾਣੀਏ ਪੱਛਮੀ ਸੰਗੀਤਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਹਿੱਪ-ਹੌਪ ਬਾਰੇ

ਪੂਰਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ vs ਪੱਛਮੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ