ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ

ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਗਰਮ ਮਾਰੂਥਲ - ਸਹਾਰਾ ਮਾਰੂਥਲ

ਸਹਾਰਾ ਅਲਜੀਰੀਆ, ਚਾਡ, ਮਿਸਰ, ਲੀਬੀਆ, ਮਾਲੀ, ਮੌਰੀਤਾਨੀਆ, ਮੋਰੋਕੋ, ਨਾਈਜਰ, ਪੱਛਮੀ ਸਹਾਰਾ, ਸੂਡਾਨ ਅਤੇ ਟਿਊਨੀਸ਼ੀਆ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਢੱਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲਗਭਗ 9 ਮਿਲੀਅਨ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (3,500,000 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਅਫਰੀਕਾ ਦਾ 31% ਬਣਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਵਿੱਚ 250 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਲਾਨਾ ਵਰਖਾ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਹਾਰਾ 11 ਮਿਲੀਅਨ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ(4,200,000 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਹਾਰਾ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਨੇੜੇ-ਮੌਜੂਦਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਲ ਖੋਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸਹਾਰਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਥਰੀਲੀ ਹਮਾਦਾ(ਪੱਥਰ ਪਠਾਰ) ਹੈ;  ਐਰਗਸ (ਰੇਤ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰ - ਰੇਤ ਦੇ ਟਿੱਬਿਆਂ ਨਾਲ ਢਕੇ ਹੋਏ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰ) ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਮਾਮੂਲੀ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰੇਤ ਦੇ ਟਿੱਬੇ 180 ਮੀਟਰ(590 ਫੀਟ) ਤੋਂ ਵੱਧ ਉੱਚੇ ਹਨ। ਹਵਾ ਜਾਂ ਦੁਰਲੱਭ ਬਾਰਸ਼ ਮਾਰੂਥਲ ਵਿੱਚ ਰੇਤ ਦੇ ਟਿੱਬੇ, ਗਰਮ ਵਾਦੀਆਂ, ਰੇਤ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰ, ਪੱਥਰ ਦੇ ਪਠਾਰ, ਬੱਜਰੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ, ਸੁੱਕੀਆਂ ਵਾਦੀਆਂ, ਸੁੱਕੀਆਂ ਝੀਲਾਂ ਆਦਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਡੂੰਘੇ ਖੰਡਿਤ ਪਹਾੜ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੁਆਲਾਮੁਖੀ, ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਉੱਠਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਇਰ ਪਹਾੜ, ਅਹਾਗਰ ਪਹਾੜ, ਸਹਾਰਨ ਐਟਲਸ, ਤਿਬੇਸਟੀ ਪਹਾੜ, ਅਦਰਾਰ ਡੇਸ ਇਫੋਰਸ ਅਤੇ ਲਾਲ ਸਾਗਰ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਹਾਰਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਐਮੀ ਕੌਸੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉੱਤਰੀ ਚਾਡ ਦੀ ਤਿਬੇਸਤੀ ਰੇਂਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਢਾਲ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਹੈ।

 ਲੋਕ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਰੂਥਲ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਕੇਂਦਰੀ ਸਹਾਰਾ ਵਿੱਚ, ਉੱਕਰੀ ਅਤੇ ਪੇਂਟ ਕੀਤੀ ਚੱਟਾਨ ਕਲਾ ਸ਼ਾਇਦ 10,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਬੂਬਲੀਨ ਪੀਰੀਅਡ, ਕੇਲ ਐਸੁਫ ਪੀਰੀਅਡ, ਰਾਊਂਡ ਹੈਡ ਪੀਰੀਅਡ, ਪੇਸਟੋਰਲ ਪੀਰੀਅਡ, ਕੈਬਾਲੀਨ ਪੀਰੀਅਡ ਅਤੇ ਕੈਮਲਿਨ ਪੀਰੀਅਡ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਸਹਾਰਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅੱਜ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਿੱਲਾ ਸਥਾਨ ਸੀ। ਮਗਰਮੱਛ ਵਰਗੇ ਦਰਿਆਈ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ 30,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਟਰੋਗਲਾਈਫਸ(ਪੱਥਰ ਤੇ ਵਾਹੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ) ਮਿਲੇ ਹਨ। ਡਾਇਨੋਸੌਰਸ ਦੇ ਜੀਵਾਸ਼ਮ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਐਫ਼ਰੋਵੇਨੇਟਰ, ਜੋਬਾਰੀਆ ਅਤੇ ਓਰਾਨੋਸੌਰਸ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਵੀ ਇੱਥੇ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਖੇਤਰ ਲਗਭਗ 1600 ਈਸਵੀ ਪੂਰਵ ਤੋਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਧਰਤੀ ਦੇ ਧੁਰੇ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਵਰਖਾ ਘਟ ਗਈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਲਗਭਗ 5,400 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਤਰੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦਾ ਅਚਾਨਕ ਮਾਰੂਥਲੀਕਰਨ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਲਵਾਯੂ ਦੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਹਾਰਾ ਦੀ ਦੱਖਣੀ ਸੀਮਾ ਸਾਲਾਨਾ ਵਰਖਾ ਦੇ 150 ਮਿਲੀਮੀਟਰ(5.9 ਇੰਚ) ਆਈਸੋਹਾਈਟ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ (ਇਹ ਇੱਕ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਔਸਤ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਵਰਖਾ ਸਾਲਾਨਾ ਬਦਲਦੀ ਹੈ)। ਸਹਾਰਾ ਵਿੱਚ ਕੲੀ ਜੀਵ ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਦੁਰਲੱਭ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਲੂੰਬੜੀ, ਰੇਤਲੇ ਸੱਪ, ਮਾਨੀਟਰ ਲਿਜਾਰਡ ਅਤੇ ਚੀਤੇ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਆਦਿ ਮੁੱਖ ਹਨ।

ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਦੇ ਉੱਪਰ ਅਸਮਾਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਫ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਹਾਰਾ ਵਿੱਚ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੀ ਮਿਆਦ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਰੂਥਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ 3,600 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਮਕਦਾਰ ਧੁੱਪ ਹੁੰਦੀ ਹੈ(ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ 82% ਤੋਂ ਵੱਧ) ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ 4,000 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਧੁੱਪ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਦੀ ਸਥਿਤੀ, ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸਾਪੇਖਿਕ ਨਮੀ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਅਤੇ ਬਾਰਸ਼ ਦੀ ਕਮੀ ਮਾਰੂਥਲ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਵੱਡਾ ਖੇਤਰ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਸਥਾਨ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਮਹੀਨੇ ਦੌਰਾਨ ਔਸਤ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ 40 °C ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਚਾਈ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਹਰ ਥਾਂ ਤਾਪਮਾਨ ਬਰਾਬਰ ਜਿਹਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ 378 ਮੀਟਰ (1,240 ਫੀਟ) ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ, ਅਲਜੀਰੀਆ ਦੇ ਮਾਰੂਥਲ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਤਮ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਔਸਤ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ 47 °C ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਡੈਥ ਵੈਲੀ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇਸਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
 ਸਹਾਰਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਰੀਤਾਨੀਆ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਨੂਆਕਚੋਟ, ਅਲਜੀਰੀਆ ਵਿੱਚ ਤਾਮਨਰਾਸੇਟ, ਔਰਗਲਾ, ਬੇਚਰ, ਹੈਸੀ ਮੇਸਾਉਦ, ਘਰਦਾਆ ਅਤੇ ਐਲ ਓਏਡ, ਮਾਲੀ ਵਿੱਚ ਟਿੰਬਕਟੂ, ਨਾਈਜਰ ਵਿੱਚ ਅਗਾਡੇਜ਼, ਲੀਬੀਆ ਵਿੱਚ ਘਾਟ ਅਤੇ ਚਾਡ ਵਿੱਚ ਫਯਾ-ਲਾਰਜਿਓ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

Comments

ਮਸ਼ਹੂਰ ਲਿਖਤਾਂ

ਪੁਲਾੜ ਦੇ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੈਂਤ - ਬਲੈਕ ਹੋਲ

ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ

ਰਹੱਸਮਈ ਗੀਜ਼ਾ ਦੇ ਪਿਰਾਮਿਡ

ਆਓ ਜਾਣੀਏ ਪੱਛਮੀ ਸੰਗੀਤਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਹਿੱਪ-ਹੌਪ ਬਾਰੇ

ਪੂਰਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ vs ਪੱਛਮੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ